Teknoloji, çevirmenlerin yerini dolduramayabilir. Fakat teknolojiden faydalanmayan çevirmenlerin yerini, faydalananlar doldurur.

Teknoloji, bugün dünyanın neredeyse her dilinde aynı anlama gelen nadir kelimelerden biridir. Eski Yunancada “sanat, zanaat, hüner gibi özelliklerin bütünü” anlamına gelen teknoloji, günümüzde sosyal hayatı etkisi altına aldığı kadar iş hayatını da derinden etkileyen bir faktör. Birkaç yıl öncesine kadar saatler boyu süren işleri bugün birkaç tık veya dokunuşla saniyeler içinde halledebiliyoruz. Peki, yaşamı böylesine hızlandıran teknoloji tercüme sektörünü ve süreçlerini nasıl etkiliyor?

Bilgisayar teknolojisi kullanılmaya başlamadan önce çeviride en büyük sorun, hata yapınca yazılanı sildikten sonra başına bir veya iki kelime ekleyip aynı cümleyi baştan yazmaktı. Elektronik sözlükler yokken binlerce sayfalık sözlüklerin içinden aranan kelimenin diğer dildeki karşılığını bulmak, samanlıkta iğne aramaktan daha zordu. Her bilimsel alanla ilgili terminolojik sözlüklerin tamamını satın alıp kişisel kütüphanede biriktirmek pek mümkün olmadığından çeviri sektöründe hayat hiç de kolay değildi.

Neyse ki bilgisayar destekli çeviri adı verilen kavramla, bilgisayarda çeviri yaparken işleri oldukça kolaylaştıran yazılımlar ortaya çıktı. Yazım ve noktalama denetimlerini otomatik yapan ofis programları bir yana, aynı cümleleri tekrar tekrar çevirmemek için çeviri bellekleri oluşturabilen yazılımlar türedi. Bir de teknik alanlara özgü terimlerin İnternet’te yayınlanmasıyla işler oldukça kolaylaştı.

Durum böyle olmasına rağmen her tercüme bürosunun bu teknolojilerden son damlasına kadar faydalandığını söylemek doğru olmaz. Aynı şekilde her çevirmen de bilgisayar destekli çeviri yazılımlarından faydalanıyor diyemeyiz.

Her çeviri firmasından aynı kaliteyi bekleyemeyeceğimiz gibi, çeviride tutarlılık konusunda aynı başarıyı sağladıklarını da söyleyemeyiz. Diğer yandan son 10 yılda NOVA Dil Hizmetleri’nde XTM Cloud, SDL Trados, MemoQ, Wordfast ve Catalyst gibi birbirinden farklı çeviri programları denedik, kullandık. Zamandan ve maliyetten tasarruf edebilmek amacıyla tercih ettiğimiz çeviri programlarından çeşitli yönlerde faydalandık. Özellikle büyük çaplı projelerde takım çalışması, çeviri belleği ve terminolojiye erişimde kolaylık sağlayan yazılımları seçerek en kısa zamanda en kaliteli çeviriyi müşterilerimize sunduk.

Çeviri Yazılımlarının Yararları

Günümüzde neredeyse her alanda gerekli görülen çeviri hizmeti, dünyanın dört bir yanından çeşitli amaçlarla bir araya gelen insanlar arası iletişimin en sağlıklı ve en hızlı biçimde kurulması üzerine inşa edildiğinden, hem sözlü hem yazılı çevirilerde kaynak metinde anlatılanları erek dile, doğru kelimelerle aktarabilmek için bir takım teknolojik gelişmelerden faydalanmamız gerekir.

Daha kısa zamanda kusursuz çeviri olanağı sağlamak amacıyla geliştirilen çeviri programları, önceden oluşturulan terminoloji veri tabanları ve çeviri bellekleri sayesinde zaman kazandırır. Geçmiş projelerde çevrilmiş ve uzmanlarımız tarafından onaylanmış cümlelerle eşleşen segmentleri vurgulayan programlar aynı metni gelecekte yeniden çevirerek zaman kaybetmekten kaçınmamızı sağlar. Böylece aciliyet teşkil eden çevirilerde zaman kısıtlaması yüzünden ortaya çıkabilecek hataların önüne geçilerek müşteriler için hızlı teslimat sağlanır ve beklenenden çok daha kısa zamanda proje tamamlanabilir.

Programların diğer bir avantajı da çeviride tutarlılıktır. Müşteri bazlı oluşturulan terminoloji veri tabanları yardımıyla geçmişte tamamlanan projelerde herhangi bir terimin nasıl çevrildiğini görebilir, böylece aynı terim için yeniden araştırma yaparak zaman kaybetmekten kaçınabiliriz. Üstelik birden çok çevirmenin ortaklaşa çalıştığı projelerde karşılaşılan terimlerin diğer çevirmenler tarafından hangi kelimeyle karşılandığı kontrol edilebilir ve çeviride eşdeğerlik sağlanır.

Çeviri sürecinde programların sağladığı diğer yararlara örnek olarak yazım ve noktalama denetimi, tanıklı dizin (concordance) ve proje yönetimi de gösterilebilir. Ayrıca çeşitli eklentiler (add-ons) ve makrolar yardımıyla çevirmenlerin vaktini alan yorucu işlemler kısa zamanda zahmetsiz gerçekleştirilir.

Bu programların tek dezavantajı, yararlılık seviyesinin kullanıcıların bu program üzerinden yaptığı çeviri miktarına bağlı olmasıdır. Kaynak ve hedef dil çiftleri arasında karşılaştırmalı aramalar yapabilmek için çeviri belleğinin olabildiğince birikimli olması gerekir. NOVA’da 10 yıldan fazladır her yıl artarak biriken çeviri belleği sayesinde beklenenden çok daha erken çeviri teslimi yapabiliyoruz ve memnuniyet anketimizin sonuçlarına bunun olumlu yansıdığını görebiliyoruz.

Ön Yargılı Çevirmenler

Çeviri teknolojilerine ön yargılı yaklaşmak ve bu teknolojilerden faydalanmamak çevirmenlere has bir özellik değildir. Her insanın kendi meslek alanındaki büyük değişim ve gelişmelere karşı çekimser kalabileceğini düşünerek, NOVA ile çalışan çevirmenlere programlarla ilgili gerektiğinde teknik yardım ve destek sunuyoruz. Zamanla çevirmenler bu programların kendileri için kolaylık olduğunu ve daha verimli, daha tutarlı çalışabildiklerini fark ettikçe çeviri teknolojilerine daha sıcak yaklaşıyor.

İdeal Çeviri Programı

İdeal bir çeviri programının özellikle kullanım kolaylığı başta olmak üzere farklı formatlar ve taramaları düzenlenebilir şekilde ele alabilmesi, proje tamamlandıktan sonra hedef metni kaynak formatta çıkarabilmesi çok önemlidir. Segmentler doğru bölünmediğinde onları düzeltebilmesi, eş zamanlı birden fazla çevirmenin ortak bellek kullanımına olanak vermesi gerekir. Üstelik her durumda olduğu gibi kullanım ücretinin uygun olması ve bunlara ek olarak tabi ki yazılım hatalarının ayıklanmış ve sistemin sektörel standartlara uygun olarak geliştirilmiş olması gerekir.

NOVA ve Teknolojik Gelişmeler

Kesintisiz ve daha verimli çalışmalar yapabilmek adına çeviri süreçlerimizden bağımsız olarak çalışan iş geliştirme departmanımız, çeviri teknolojilerindeki gelişmeleri ve sektördeki yenilikleri yakından takip etmektedir. Tüm işleyiş süreçlerimizin hızlandırılması ve kolaylaştırılması adına yürütülen çalışmalar, sunduğumuz çeviri hizmetlerinin kusursuzlaştırılması amacına hizmet eder.

Herhangi bir amaç doğrultusunda bir eylem olarak çevirinin neden ve nasıl yapılması gerektiği hakkında tartışmalar iki bin yıl önce başlamış olsa da, çeviri ihtiyacının insan kapasitesinden daha hızlı, daha etkin biçimde karşılanabilmesi için bilimsel ve teknolojik çalışmalara ancak geçtiğimiz yüzyılda başlanabildi. 20. yüzyılda küreselleşmeye başlayan dünyamızdaki gelişmeleri takiben psikodilbilimin bir bilim dalı olarak ortaya çıkışıyla, özellikle bilgisayar ve yazılım sektörlerindeki gelişmeler tüm dünyayı etkilediği kadar çeviri dünyasını da etkisi altına aldı. Dilbilimciler ve yazılım mühendislerinin ortaklaşa yürüttüğü projelerle “makine çevirisi” dediğimiz kavram ortaya çıktı. Uluslararası çapta faaliyetler yürüten bilişim firmaları, aynı dili konuşmayan insanlar tarafından paylaşılan ve insan gücüyle farklı dillere çevrilmesi yıllar sürecek miktardaki İnternet içeriğini onlarca farklı dile çevirerek anlık ihtiyaçları kısmen de olsa karşılayabilmesi adına çeşitli yazılımlar geliştirdi. Bu yazılımlar İnternet tarayıcıları, mobil cihazlar, bilgisayarlar ve hatta akıllı saatlere kadar yayıldı ve tüm dünyada büyük ilgi uyandırdı. Fakat bu yazılımları deneyenlerin büyük bir çoğunluğu hayal kırıklığına uğrayarak makine çevirisinden beklediği performansı bulamadığı için ortaya küresel çapta bir ihtiyaç doğdu: İnsan kadar yetkin makine çevirisi.

2015 yılına dek insanlar kadar kaliteli çeviri yapabilen bilgisayarlar üretilememiş olabilir. Bunun en büyük sebebi, insan beyninin çocuk yaşta dil edinme yönteminin bilgisayarlara henüz tamamen uygulanamamış olmasıdır. İnsan beyni kadar otomatik ve karmaşık algoritmaları bir araya getirerek mucizeler yaratamayan makineler, bugünün teknolojik koşullarında bile söylediğimiz her şeyi anlayamıyor, aksan farklılıklarını fark edemiyor, en basit söz sanatlarını çözemiyor veya vücut dilimizi okuyamıyor olabilir. Bu kadar karmaşık görevleri günlük hayatta bir damla ter dökmeden kolayca yerine getiren insan beyni varken, makinelerin hiçbir zaman bu seviyeye gelemeyeceğini düşünmek kulağa daha mantıklı gelebilir.

Hava yoluyla toplu ulaşım henüz icat edilmemişken birçok insan dünyanın bir ucundan diğer ucuna seyahat etmenin bir ömür süreceğini, hatta insan ömrünün yetmeyebileceğini düşünürdü. Teleskoplar icat edilmeden önce gökyüzünde her gün ve gece görülen cisimlere ruhani anlamlar yükleyenler, bir gün Ay’da veya Mars’ta yürüyebileceğimizi hayal bile edemediler. İnternet üzerinden video görüşmeleri icat edilmeden önce dünyanın diğer ucundakilerle gerçek zamanlı görüntülü ve sesli görüşmenin mümkün olduğuna inanamayanlar da vardı. Dolayısıyla bizi anlayabilen, söylediklerimizi diğer dillere çevirebilen, bizimle konuşup tavsiyeler verebilen ve yeri geldiğinde espri yapabilen makineler henüz icat edilmemişken, çeviri teknolojisinin gelecekte bu kadar ilerleme kaydetmesinin kesinlikle mümkün olmadığı söylersek, geçmişte uçamayacağımızı, diğer uydu veya gezegenlerde yürüyemeyeceğimizi, binlerce kilometre uzaktakilerle kolayca iletişim kuramayacağımızı düşünmüş insanlar kadar yanılıyor olabiliriz.

NOVA Dil Hizmetleri’nde her zaman ileri görüşlülüğü ve gelişen teknolojiye uyum sağlamayı tercih ederiz. Bu durumun yalnızca çeviri sektörü için değil, tüm sektör ve çalışma alanları için geçerli olduğuna inandığımızdan dolayı teknolojik gelişmelere endişe ve korkuyla değil, güven ve cesaretle yaklaşırız.

Bu prensiplere dayanarak 10 yıldan daha uzun bir süredir NOVA Dil Hizmetleri, sınırsız müşteri memnuniyeti ve orijinal metniyle aynı etkiyi yaratabilen, beklentileri aşan kalitede çeviri hizmeti sunmaktadır. “NOVA Tercüme”, bazıları için yetiştirilemeyecek çevirileri zamanında yetiştiren kahraman, yabancı ortaklarla işin içinden çıkılamayacak iş görüşmelerini tatlıya bağlayan gizli özne, bulunamayacak teknik terimleri doğru bulan sihirbaz, bazıları için de akademik kariyer merdivenlerini çıkarken her zaman destek, hiç düşünmediği coğrafyalara ürünlerini satan iş adamı için bir ufuktur. Aslında NOVA, müşteri memnuniyetini her şeyin üzerinde gören, dürüst, ilkeli ve profesyonel yazılı ve sözlü çeviri konusunda güvenilir bir çözüm ortağıdır.