Romany Rye ve Lavengro gibi dünya çapında tanınan 19. yüzyıl klasiklerinin yazarı George Borrow‘un tek cümleyle anlattığını, çeviri kuramları çerçevesinde sayfalar dolusu bilimsel makale, kitap ve referans listeleriyle ancak açıklayabiliriz. Ama Borrow’un en iyi çeviriye dair kastettiğini anlamak için, önce bilinen araştırmacı ve dilbilimcilerin neler anlattığına göz atalım.

Romalı filozof, yazar, hukukçu ve çevirmen Cicero‘yla başlayan çeviri tarihinin milattan önceki yıllara dayandığı, tercüme dünyasında birçok kişi tarafından bilinen bir gerçektir. Çeviri üzerine yapılan sayısız akademik çalışma ve kuramsallaştırma genelde çevirinin yapısı ve doğası, nasıl yapılması gerektiği, ne tür kural ve adımların izlenmesi gerektiğine yoğunlaşır. Yaklaşık son yarım yüzyılda çeviri sektörünün küresel ticari bir piyasa hâline gelmesiyle çeviri araştırmaları yalnızca bilimsel değil, artık iş dünyasını ilgilendiren profesyonel bağlamda incelemeler yapmaya başlamıştır.

Bu alanda ortaya atılan ilk kuram 1984 yılında Almanca yazan Finlandiyalı dilbilimci Justa Holz-Mänttärri‘nin Eylem Odaklı Çeviri Kuramıdır. İletişim ve eylem kuramlarını işlevsel açıdan bir araya getirerek oluşturduğu eylem odaklı çeviri, her eylemde bir amaç bulunması ve çevirinin de bir eylem olması dolayısıyla çevirmenlerin belirli bir iletişim amacına hizmet etmeleri gerektiğinden bahseder. Çeviride bir amaç olarak iletişimin, kültürler arası norm farklılıkları dikkate aldığında erişilmesi zor bir kalite standardı olduğu düşünülebilir. Yine de çeviri kavramını profesyonel açıdan değerlendiren ilk çeviribilimci Mänttärri’ye göre iş dünyası ve çeviri piyasası, küresel çeviri geleneğinin birer araştırma konuları olarak akademik çeviri çalışmaları ve kuramlarının göz önünde bulundurması gereken faktörlerdir.

Mänttärri’nin altını çizdiği unsurlardan biri, iş dünyasında tercüme hizmeti, çeviri talebinde bulunan kitlenin iletişim ihtiyacı doğrultusunda verilmesidir. Bu açıdan bakıldığında çevirmenlerin iletişim uzmanları olarak asli görevi, hedef kültür ve toplumun normlarıyla hedef metne şekil vererek Mänttärri’nin kılavuz çizgisine yaklaşabilmek, erek metnin, hedef metnin amacına uygun şekilde yankısını oluşturmaktır. Bu sebeple çevirmenlerin ayrılmaması gereken çizgi, çeviri metninin amacı doğrultusunda hareket etmek, özenle seçilen kelimeler ve dilbilgisel ayrıntılarla süslendirilen cümlelerde iletişim unsurunu olabildiğince öne çıkarmaktır.

Diller arasında kelime alışverişinden ibaret olmayan çeviri sektörü, yukarıda söz edilen pratik detayları göz ardı eden, çeviribilimci Oktay Eser’in (2008) belirttiği kişisel veya kurumsal çıkarlar doğrultusunda çeviri çalışmaları yürüten değil, saygın bir mesleği icra eden ve mesleğin amacına hizmet eden çevirmenlere ihtiyaç duymaktadır. İşte bu yüzden iş dünyasında dil hizmeti ve iletişim gereksinimlerinizi profesyonel kadrosuyla eksiksiz ve zamanında karşılayacak birini aradığınızda, sizi NOVA Tercüme‘ye bekleriz. NOVA kadrosu iş becerileri ve deneyimleri yüksek, uzmanlık alanlarında kapsamlı teknik bilgiye sahip, müşteri odaklı ve takım çalışmasında oldukça başarılı çevirmenlerden oluşur. Yazılı ve sözlü çeviri, redaksiyon ve düzelti, yerelleştirme, masaüstü yayıncılık, deşifre ve tele konferans hizmetleriyle sizi dünyaya güvenle bağlayan Nova Dil Hizmetleri, sizinle aynı dili konuşarak iletişim kanallarınızda kolaylıklar sağlamaktan mutluluk duyar.

KAYNAKÇA

Bengi-Öner, I. (1999). Çeviri bir süreçtir – ya çeviribilim?. İstanbul: Sel Yayıncılık

Eser, O. (2008). Eylem Odaklı Çeviri Kuramı ve Çevirmenin Performans Değerlendirmesi İçin Bir Öneri. Amasya: Amasya Üniversitesi

Holz-Mänttärri, J. (1984). Translational Action: Theory and Method. Helsinki: Finnish Academy of Science